Η ευρύτατη τεχνογνωσία που έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια το τμήμα Γεωθερμίας του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αναλαμβάνοντας σπουδαίες πρωτοβουλίες και συντονίζοντας με επιτυχία μεγάλα ευρωπαϊκά προγράμματα, θα μπορούσε να αποτελέσει τη «μαγιά» για τη σωστή και έγκαιρη αξιοποίηση του ανεξάντλητου θερμικού φορτίου της Γης και στη χώρα μας, προσφέροντας σʼ αυτούς τους δύσκολους καιρούς σημαντικότατη εξοικονόμηση ενέργειας και κόστους.
Ομολογώ πως το «ερέθισμα» γι' αυτό το αφιέρωμα ήταν η είδηση, πριν από λίγους μήνες, ότι ένα ακόμα βραβείο - το δεύτερο συνεχόμενο - απονεμήθηκε στο ΚΑΠΕ, το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, με αφορμή τις ξεχωριστές επιδόσεις του στο χώρο της Γεωθερμίας.
Κι όταν αυτό είναι το ENERGY Globe Award, ένα από τα σημαντικότερα διεθνή περιβαλλοντικά βραβεία που απονέμεται κάθε χρόνο στο καλύτερο ενεργειακό έργο κάθε χώρας, τότε η υπόθεση σίγουρα σηκώνει ...ψάξιμο, καθώς αποδεικνύει την ύπαρξη συστηματικής έρευνας και συγκροτημένου έργου!
Αυτό επιβεβαίωσε με το παραπάνω, η επίσκεψή μας στο τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας του ΚΑΠΕ, στην Παλλήνη, και οι συζητήσεις που είχαμε τόσο με τα στελέχη του, όσο και με τον πρόεδρο του Κέντρου, κ. Αγαπητίδη, ο οποίος δικαίως καμάρωνε για τα δυο ENERGY Globe Awards, «καρπούς» της άκρως επιτυχημένης δραστηριότητας των ερευνητών του, στο συντονισμό δυο ευρωπαϊκών έργων: του Groundreach, με στόχο την προώθηση και προβολή των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας, που απέφερε το βραβείο του 2008, και του Groundhit, με αντικείμενο την περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνολογίας αυτών των αντλιών και τη χρήση νέων, αποδοτικότερων πρωτοτύπων σε τρία επιδεικτικά συστήματα, για το οποίο τιμήθηκαν με το βραβείο του 2009.
Φυσικά, τέτοιες επιτυχίες δεν έρχονται τυχαία. Χρειάζεται κόπος και προσπάθεια για να κατακτήσεις το σεβασμό και την αποδοχή των ξένων εταίρων στα ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα και το τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας του ΚΑΠΕ έχει πολλές περγαμηνές σ' αυτόν τον τομέα, ο οποίος θεωρείται βασικότατη εναλλακτική πηγή ενέργειας και προβάλλεται ιδιαίτερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως μια από τις καλύτερες λύσεις στον αγώνα για αειφόρο ανάπτυξη.
Ισχυρά πλεονεκτήματα
Οι γεωθερμικές αντλίες θερμότητας αποτελούν μια αξιόπιστη, οικονομική και φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία, η οποία αξιοποιεί τη σχεδόν σταθερή θερμοκρασία του εδάφους, λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια, - η οποία διατηρείται στους 17-18 βαθμούς Κελσίου, ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν «εκεί έξω» - προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες κάθε λογής κτηρίων και εγκαταστάσεων σε θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό χρήσης, με υψηλό βαθμό απόδοσης.
Καθώς η τεχνολογία αυτή εμφανίζει - πέρα από την αρχική επένδυση, την οποία αρκετές ευρωπαϊκές χώρες αντισταθμίζουν με κίνητρα και φοροαπαλλαγές - σημαντικά οικονομικά πλεονεκτήματα, αφού επιτρέπει στο χρήστη να απεξαρτηθεί από το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τις τιμολογιακές τους διακυμάνσεις, προτιμάται όλο και περισσότερο από τους καταναλωτές, που - ειδικά στην Ευρώπη - την υιοθετούν με γοργό ρυθμό.
Ο τρόπος λειτουργίας είναι απλός: Η πανταχού παρούσα και μόνιμα διαθέσιμη σταθερή θερμοκρασία του εδάφους αξιοποιείται με τη βοήθεια αντλιών θερμότητας και γεωεναλλακτών, που περιλαμβάνουν σωλήνες τοποθετημένους είτε οριζόντια σε χαμηλό βάθος, είτε κατακόρυφα σε γεωτρήσεις, στους οποίους κυκλοφορεί νερό σε κλειστό κύκλωμα.
Το χειμώνα, η γεωθερμική αντλία θερμότητας αξιοποιεί την υψηλότερη θερμοκρασία του εδάφους για τη θέρμανση του κτηρίου, μέσω ενδοδαπέδιων συστημάτων, αερόθερμων και αεραγωγών, ενώ το καλοκαίρι η διαδικασία αυτή αντιστρέφεται, οπότε η υπερβάλλουσα θερμότητα απάγεται προς το έδαφος και ο χώρος ψύχεται.
Με δεδομένο ότι το έδαφος, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ήδη ανήκει στην υπεράνω του ιδιοκτησία (άρα το κόστος κτήσης είναι μηδενικό) και η συντήρηση που απαιτεί ο εγκατεστημένος εξοπλισμός είναι αμελητέα, μετά την απόσβεση της υπολογίσιμης αρχικής επένδυσης το κόστος χρήσης περιορίζεται μόνο στη (χαμηλή) κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος για τη λειτουργία της αντλίας θερμότητας.
Η απόσβεση, ανάλογα με το πόσο χρησιμοποιείται το σύστημα, γίνεται σε περίπου 5-7 χρόνια.
Ελληνικές πρωτοβουλίες
Εδώ, λοιπόν, κάνει την εμφάνισή του το ελληνικό δαιμόνιο, που θέλει να πάει τα πράγματα ένα ή και περισσότερα βήματα παραπέρα...
Πατώντας στη συνεχώς διευρυνόμενη τεχνογνωσία τους, οι επιστήμονες του ΚΑΠΕ προτείνουν το ένα έργο μετά το άλλο, αναλαμβάνοντας μάλιστα και το συντονισμό τους: το Groundreach, που ολοκληρώθηκε με επιτυχία τον Δεκέμβριο του 2008 ευαισθητοποιώντας πολύ κόσμο στην ΕΕ για τα καλά της γεωθερμίας, ακολούθησε το Groundhit, το οποίο ανέβασε ακόμα πιο ψηλά τον πήχη, και μάλιστα σε τρία μέτωπα.
Σ' αυτό συμμετείχαν 11 οργανισμοί από επτά ευρωπαϊκές χώρες, που περιλάμβαναν τη γαλλική κατασκευάστρια αντλιών θερμότητας CIAT, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, αλλά και επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στην αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας.
Στόχος του προγράμματος, του οποίου ο προϋπολογισμός έφτασε τα 3,5 εκατ. , ήταν η έρευνα και η ανάπτυξη υδρόψυκτων και αερόψυκτων αντλιών θερμότητας νέας τεχνολογίας σε συνδυασμό με κατακόρυφους γεωεναλλάκτες, η κατασκευή των πρωτοτύπων και η παρακολούθηση της λειτουργίας τους, σε τρία σημεία, ανά την Ευρώπη: στο πανεπιστήμιο του Σετουμπάλ στην Πορτογαλία εγκαταστάθηκε και λειτούργησε μια νέου τύπου αντλία με πολύ υψηλότερο βαθμό απόδοσης, σε κτήριο γραφείων στην Αυστρία εφαρμόστηκε για πρώτη φορά άμεση σύνδεση της γεωθερμίας με το σύστημα κεντρικής θέρμανσης χωρίς την ανάγκη λέβητα, αφού το νερό της έφτανε τους 80 βαθμούς, ενώ στο Νέο Ρύσιο της Θεσσαλονίκης αξιοποιήθηκαν για πρώτη φορά τα «άχρηστα» ως τώρα, υπόθερμα (χαμηλής θερμοκρασίας) νερά, με πολύ καλά αποτελέσματα.
Οι επιτυχίες αυτές «άνοιξαν την όρεξη» των ερευνητών, όπως μας τόνισε χαριτολογώντας ο επιστημονικά υπεύθυνος των έργων, προϊστάμενος του τμήματος Γεωθερμικής Ενέργειας του ΚΑΠΕ, Δρ. Κώστας Καρύτσας, που προχωρούν ακάθεκτοι σε νέο έργο, στο πλαίσιο του 7ου Προγράμματος Πλαισίου πλέον, επικεφαλής κοινοπραξίας 24 φορέων!
Το GroundMed, που ξεκίνησε φέτος, θεωρείται η φυσική συνέχεια και μετεξέλιξη των προηγουμένων έργων, καθώς προσαρμόζει τη λειτουργία των αντλιών θερμότητας στα τοπικά δεδομένα των μεσογειακών χωρών, δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στην ψύξη.
Στόχος του είναι η κατάλληλη μετατροπή της λειτουργίας των γεωθερμικών αντλιών σύμφωνα με τα δεδομένα της Νότιας Ευρώπης μάλιστα, αυτή τη φορά συμμετέχουν όχι ένας, αλλά τρεις κατασκευαστές αντλιών θερμότητας και οι επιδεικτικές εγκαταστάσεις θα γίνουν σε οκτώ κτήρια μεσογειακών χωρών, ανάμεσά τους και στα γραφεία διοίκησης της τεχνικής εταιρίας ΕΔΡΑΣΗ, Χ. Ψαλλίδας ΑΤΕ, στο Κορωπί.
Το μέλλον ορατό...
Η γνωστή ρήση «το μέλλον αόρατο» μάλλον δεν ισχύει στην περίπτωση της γεωθερμίας, καθώς είναι ηλίου φαεινότερο ότι έχουμε να κάνουμε με μια «καθαρή» και (μακροπρόθεσμα) πολύ οικονομική μορφή ενέργειας, που μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης όσων τη χρησιμοποιούν και να συμβάλει στην αειφόρο ανάπτυξη κάθε χώρας, ιδιαίτερα σ' αυτούς τους δύσκολους καιρούς.
Άλλωστε, οι εφαρμογές της έχουν ως μόνο όριο τη φαντασία των χρηστών, καθώς αξιοποίηση της θερμότητας του εδάφους με παράλληλη εξοικονόμηση κόστους γίνεται ήδη για τηλεθέρμανση, θέρμανση θερμοκηπίων και εδαφών, ιχθυοκαλλιέργειες, θερμά λουτρά, πάμπολλες βιομηχανικές λύσεις και πολλές άλλες χρήσεις.
Όμως, η εφαρμογή με τα περισσότερα πλεονεκτήματα δείχνει να είναι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με αξιοποίηση της γεωθερμίας.
Πολύ περισσότερο όταν, όπως μας τόνισε ο πρόεδρος του ΚΑΠΕ κ. Αγαπητίδης, τυχόν αξιοποίηση αυτής της μορφής ενέργειας σε ορισμένα νησιά που διαθέτουν ικανό γεωθερμικό δυναμικό (μας ανέφερε χαρακτηριστικά τη Μήλο, τη Νίσυρο και το Γυαλί) μπορεί να καλύψει τις ανάγκες όλων των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, σε ηλεκτρισμό!
Γιατί δεν το κάναμε ως τώρα; Αναζητήσατε τα συμφέροντα ...προσωπικά, τοπικά, οικονομικά, εμπορικά, κομματικά ή μικροκομματικά.
Από το ΚΑΠΕ μας διαβεβαίωσαν πως ξεκινάει μια νέα πρωτοβουλία, με διαφορετική (πιο αποτελεσματική, άραγε, αυτή τη φορά;) προσέγγιση του τοπικού πληθυσμού, χωρίς τη συγκατάθεση του οποίου κάθε προσπάθεια μοιραία πέφτει στο κενό.
Για την πολιτική βούληση υπάρχει κανένα νέο;
